Catastroferen van pijn roept zowel positieve als negatieve reacties op bij partner

Catastroferen van pijn is geassocieerd met een toename in pijn en beperkingen bij mensen met chronische pijnklachten. Bij catastroferen ligt de pijn onder een vergrootglas; het wordt erger, mensen voelen zich hulpelozer en blijven erover piekeren. Verschillende theoretische modellen hierachter richten zich op de interpersoonlijke processen; het pijngedrag lokt reacties uit bij anderen. Dit wordt het Communal Coping Model (CCM) genoemd. Catastroferen gaat gepaard met duidelijke uitingen van pijn. Eerder onderzoek toonde aan dat mensen die catastroferen eerder verbale en fysieke pijngedragingen lieten zien als er iemand bij was, dan wanneer ze alleen waren. Om pijncatastroferen in de context te begrijpen is het van belang om te weten hoe de interactie tussen degene met pijn en de partner is. Hierdoor ontstaat inzicht in de gedragingen die het catastroferen stimuleren.

Methode

Voor dit onderzoek zijn 105 echtparen tussen de 18 en 70 jaar gevolgd, waarbij één van de partners chronische rugklachten heeft. Beide partners vulden een dagboek in gedurende vier weken. Per dag gaven de patiënten op vijf vaste momenten aan de hand van vastgestelde vragen informatie over:

• Mate van catastroferende gedachten op dat moment.
• Intensiteit van de pijn en de invloed daarvan op de fysieke activiteit.
• Hoeveelheid en inhoud van interactie met de partner. Hierbij werden indirect vragen gesteld om de mate van kritiek en vijandigheid vast te stellen, maar ook support en empathie.
• Ervaren negatieve gevoelens.

De gezonde echtgenoot werd gevraagd naar:

• Pijngedrag van de partner gedurende de laatste drie uur en hoe vaak.
• Hoe erg de pijn leek te zijn.
• Hoe ze hadden gereageerd op de partner (kritiek/vijandig of empathisch/ondersteunend).

Daarnaast werd nog vastgelegd hoe groot de natuurlijke neiging tot catastroferen (trait catastrophizing) is door middel van de subschaal van de Coping Strategies Questionnaire (Rosenstiel 1983). Dit registreert de mate van hulpeloosheid en pessimistische gedachten.

Resultaten

Patiënten scoorden relatief hoog op catastroferen, maar dit was nog hoger wanneer de partner in de buurt was. Wanneer de patiënt meer catastrofeerde, werd dat vaak wel opgemerkt door de partner, maar de reactie erop was wisselend. Vaak zorgde het voor meer ondersteuning op het gerapporteerde tijdstip, maar ook voor meer kritiek en vijandigheid. In deze gevallen rapporteerde de patiënt de extra support èn de vijandige gevoelens, terwijl de partners alleen maar de negatieve gevoelens noteerden. Verder voorspelde catastroferen op het ene moment significant een afname in negatieve gevoelens bij de partner bij de meting drie uur later. De uitgestelde reactie van de partner was altijd in positieve richting.

Opmerkingen samenvatter

Het is duidelijk dat het pijngedrag van de zieke partner gevoelens oproept bij de gezonde partner. Hoewel de patiënt met name het gevoel kreeg van ondersteuning, soms samen met kritiek en vijandigheid, overheerste bij de gezonde partner op die momenten de negatieve gevoelens. Op de lange termijn lijkt het catastroferen een winst op te leveren voor de patiënt, waardoor het pijngedrag in stand gehouden wordt.

Bron: Burns, J.W., Gerhart, J.I., Post, K.M., Smith, D.A., Porter, L.S., Schuster, E., Buvanendran, A., Fras, A.M., Keefe, F.J.(2015) The Communal Coping Model of Pain Catastrophizing in Daily Life:A Within-Couples Daily Diary Study. Journal of Pain, Aug 27.

Samenvatter: Marjolein Streur
Redactie: Peter van Burken.