Sensitisatie

Inhoudsopgave:

Klik op de link om naar de inhoud op deze pagina te navigeren.

1. Wat is sensitisatie?
2. Symptomen
3. Oorzaak of ontstaan
4. Behandeling
5. Zelfhulp

1. Wat is sensitisatie?

Sensitisatie is een neurologisch verschijnsel waarbij het zenuwstelsel een verhoogde gevoeligheid ontwikkelt voor een bepaalde stimulus (prikkels). Het treedt op als reactie op schadelijke of potentieel schadelijke prikkels en heeft tot doel het organisme te waarschuwen en te beschermen tegen mogelijke gevaren.

Bij sensitisatie ondergaan de zenuwcellen in het zenuwstelsel veranderingen in hun reactie op prikkels. Normaal gesproken hebben zenuwcellen een bepaalde drempelwaarde waarbij ze reageren op een stimulus. Bij sensitisatie kan deze drempelwaarde worden verlaagd, waardoor de zenuwcellen overgevoelig worden en eerder en sterker reageren op prikkels. Dit kan leiden tot een verhoogde perceptie van pijn, waarbij zelfs milde of normaal niet-pijnlijke prikkels als pijnlijk worden ervaren.

Centrale sensitisatie & perifere sensitisatie

Wat is centrale sensitisatie?
Centrale sensitisatie is een neurologisch proces waarbij het centrale zenuwstelsel, met name het ruggenmerg en de hersenen, een verhoogde gevoeligheid ontwikkelt voor pijnlijke prikkels. Het treedt op als reactie op langdurige of herhaalde pijnstimulatie.

Centrale sensitisatie is dus een overgevoeligheid van het pijnalarmsysteem van het zenuwstelsel. Kort gezegd betekent dit het steeds gevoeliger worden voor pijn. In principe is het pijnalarmsysteem heel nuttig. Wanneer ons lichaam aangeeft ergens pijn te hebben, proberen we dit deel van het lichaam zo min mogelijk te belasten. Op die manier kan het sneller herstellen.

Bij chronische pijn lijkt er echter sprake te zijn van een pijnalarmsysteem dat constant afgaat, terwijl hier geen reden voor is. Logischerwijs past de patiënt zijn gedrag wel aan op het alarmsignaal. Dit leidt tot minder of verkeerde lichaamsbeweging en een verkeerde werking van het pijnalarmsysteem. Het lichaam wordt steeds gevoeliger en voelt constant pijn.

Wat is perifere sensitisatie?

Perifere sensitisatie kan bijdragen aan het ontstaan en de onderhoudende mechanismen van chronische pijn, maar het is niet per se synoniem aan chronische pijn. Perifere sensitisatie verwijst naar de verhoogde gevoeligheid van pijnreceptoren in het perifere zenuwstelsel, zoals weefsels en zenuwuiteinden, als reactie op ontsteking of schade. Dit kan leiden tot verhoogde pijnperceptie en gevoeligheid voor prikkels.

Tip: lees meer over chronische pijn.

2. De symptomen

De symptomen van sensitisatie kunnen variëren afhankelijk van de specifieke aandoening of situatie, maar over het algemeen kunnen de volgende symptomen optreden:

• Verhoogde pijngevoeligheid: personen met sensitisatie ervaren vaak een verhoogde gevoeligheid voor pijn. Dit betekent dat zelfs milde prikkels als pijnlijk kunnen worden ervaren, en pijnlijke prikkels kunnen als intenser en langduriger worden waargenomen;
• Hyperalgesie: dit verwijst naar een versterkte pijnrespons, waarbij pijnlijke prikkels als intenser, scherper of ondraaglijker worden waargenomen dan normaal;
• Allodynie: allodynie is het ervaren van pijn in reactie op prikkels die normaal gesproken niet-pijnlijk zijn, zoals lichte aanraking of druk. Dit kan als ongewoon en verontrustend worden ervaren;
• Verspreiding van pijn: sensitisatie kan ervoor zorgen dat pijn zich uitbreidt naar aangrenzende gebieden of naar andere delen van het lichaam. Dit wordt soms “pijnoverdracht” genoemd;
• Verhoogde gevoeligheid voor andere stimuli: naast pijn kan sensitisatie ook resulteren in verhoogde gevoeligheid voor andere prikkels, zoals geluid, licht of aanraking;
• Verstoringen in het slaappatroon: het kan leiden tot slaapstoornissen, zoals moeite met in slaap vallen, doorslapen of een niet-verkwikkende slaap. Dit kan de algehele kwaliteit van leven beïnvloeden.

3. De oorzaak of het ontstaan

Het ontstaan van sensitisatie, zowel perifeer als centraal, kan worden veroorzaakt door verschillende factoren. Hier zijn enkele mogelijke oorzaken:

Perifere sensitisatie:

• Schade of ontsteking: fysieke verwondingen, infecties of ontstekingsprocessen in het perifere zenuwstelsel kunnen leiden tot sensitisatie van de pijnreceptoren en weefsels in het gebied van de schade.

Centrale sensitisatie:

• Chronische pijncondities: langdurige of herhaalde blootstelling aan pijnlijke prikkels kan leiden tot veranderingen in de verwerking van pijnsignalen in het centrale zenuwstelsel, resulterend in centrale sensitisatie. Bijvoorbeeld ook fibromyalgie.
• Neuroplasticiteit: het zenuwstelsel kan zich aanpassen aan langdurige pijnstimulatie, waarbij de neuronen in het ruggenmerg en de hersenen structurele en functionele veranderingen ondergaan die leiden tot sensitisatie.
• Genetische aanleg: sommige individuen kunnen een genetische aanleg hebben voor het ontwikkelen van sensitisatie, wat hun gevoeligheid voor pijn kan vergroten.

Daarnaast kunnen ook psychologische factoren, zoals stress, angst en depressie, bijdragen aan sensitisatie. Deze factoren kunnen het zenuwstelsel beïnvloeden en de perceptie van pijn versterken.

4. De behandeling

Vanuit wetenschappelijk onderzoek weten we dat sensitisatie ook weer minder kan worden. Het is mogelijk om de volumeknoppen bij wijze van spreken weer naar beneden bij te draaien. Het is echter helaas niet bekend hoe dat precies moet.

Wel duidelijk is welke factoren van invloed kunnen zijn op de chronische klachten. Dit zijn onder andere:

• Chronische stress;
• Verslechterde lichamelijke conditie;
• Onzekerheid over functioneren van het lichaam;
• Slaapproblemen;
• Negatieve emoties;
• Ongezond eetpatroon;
• Angstklachten.

Tijdens een behandeling bij Medinello gaan we samen kijken hoe we deze factoren kunnen aanpakken. We gaan proberen om stress te verminderen en ook kijken we naar je slaap- en eetpatroon.

Daarnaast geven we informatie over de samenwerking van het brein en de pijn om zo beter te begrijpen wat er in je lichaam gebeurt. Op die manier proberen we chronische klachten te verminderen. Het is helaas op dit moment nog niet mogelijk om de klachten in zijn geheel te verhelpen.

Het doel van de behandeling

Ondanks dat volledige genezing niet volledig mogelijk is, kan er wel gezorgd worden voor een vermindering van de pijnklachten, door het pijnsysteem weer in balans te brengen.

Binnen Medinello kijken we samen met de cliënt bijvoorbeeld naar wat kan zorgen voor minder stress en hoe de nachtrust kan worden verbeterd. We werken aan een gezond beweegpatroon en geven educatie over hoe pijn en het brein samenwerken. Deze interventies hebben als doel om de kwaliteit van het leven te verbeteren ondanks de aanwezigheid van pijn. Op die manier kunnen cliënten weer controle krijgen over de ‘volumeknop’.

5. Zelfhulp: tips bij sensitisatie

• Activiteiten aanpassen: pas activiteiten aan op basis van je pijnniveau. Neem voldoende rust, maar blijf ook actief binnen de grenzen van wat comfortabel is. Vind een balans tussen activiteit en rust om overbelasting te voorkomen;
• Gezonde levensstijl: zorg voor een evenwichtige voeding, voldoende lichaamsbeweging en regelmatige lichaamsbeweging. Een gezonde levensstijl kan bijdragen aan het algemene welzijn en het verminderen van pijn;
• Ondersteuning zoeken: zoek steun bij familie, vrienden of ondersteuningsgroepen. Het delen van ervaringen en het ontvangen van begrip kan emotionele steun bieden bij het omgaan met sensitisatie.

Het is belangrijk om op te merken dat deze zelfhulptips kunnen helpen bij het beheersen van sensitisatie, maar het is altijd raadzaam om een zorgverlener te raadplegen voor een uitgebreide evaluatie en gepersonaliseerd advies.

Tip: lees ook onze eBooks voor meer informatie.