Vroeger onthielden we alle telefoonnummers van vrienden en familie, dat is nu niet meer nodig. Vroeger wisten we in de auto de weg naar je bestemming omdat je het moest onthouden na een keer op de kaart te kijken. Ook dat is nu niet meer nodig. Onze smartphone onthoudt alles voor ons, wijst ons de weg naar waar we naartoe moeten en berekent moeilijke sommen. Heel fijn en handig natuurlijk, maar onze hersenen worden wel wat lui op deze manier. Hoe kunnen we die hersenen nou actief houden en ons geheugen blijven trainen? We hebben al eens beschreven dat bewegen een positief effect heeft op het geheugen en ons brein fit houdt. Lees ook Waarom beweging je brein fit houdt – tips om je hersenen in conditie te houden en datzelfde geldt voor het luisteren naar muziek (lees 5 positieve effecten van muziek op de hersenen). Er blijkt ook een relatie te bestaan tussen het kauwen en bepaalde geheugenprocessen (E. Scherder).
‘We moeten blijven bewegen als we kunnen bewegen en blijven kauwen als we kunnen kauwen.’ Erik Scherder
Hard bewijs is er nog niet tussen de oorzaak en het gevolg, maar het lijkt erop dat kauwen en geheugenprocessen een relatie met elkaar hebben. Kauwen op kauwgom en beter presteren hebben met elkaar te maken. Zo zou kauwen meer alertheid en aandacht brengen, heeft kauwen een positief effect op fijne motorische bewegingen zoals knippen en schrijven en wordt het werkgeheugen gestimuleerd. Het werkgeheugen kun je zien als een tijdelijke opslagruimte van taakrelevante informatie in de hersenen. Het kan bijvoorbeeld oude herinneringen activeren of nieuwe informatie opslaan. Heel belangrijk dus tijdens het leren, het maken van een toets of andere prestaties waarbij je dingen moet onthouden of alert moet zijn.
Uit onderzoek blijkt dat het kauwen van kauwgom een verbetering geeft van de hersenactiviteit. Hoe kan dat? Dat heeft alles te maken met de doorbloeding van die delen in de hersenen die te maken hebben met geheugen en aandacht. Kauwen kun je zien als lopen. Het verhoogt de hartslag en er is een lichte toename van de bloeddruk. Dit veroorzaakt een activatie van bepaalde delen van de hersenen.
Er zou zelfs een positief effect op de lange termijn kunnen zijn door goed kauwen. Zo zou het een positief effect kunnen hebben op dementie door een verbetering van de doorbloeding van de hersenen. De verbetering van de doorbloeding van de hersenvaten, welke vaak zijn aangedaan bij een herseninfarct, zou een herseninfarct kunnen voorkomen. In tachtig procent van de herseninfarcten is een van de drie grote arteriën (de arteria cerebri media) in de hersenen aangedaan en is het die arterie die door kauwen een betere doorbloeding krijgt.
Daarnaast wordt het orbitofrontale deel van de hersenen, dat verantwoordelijk is voor de verwerking en controle van emotionele prikkels, door kauwen gestimuleerd, net zoals bewegen en muziek dat doen. Het kauwen van lekker eten geeft een orale sensatie. Het zorgt ervoor dat we plezier beleven aan lekker eten en dat we ervan kunnen genieten en ons prettiger voelen.
Uit onderzoek blijkt dat er ook voorbeelden zijn waarbij kauwen juist tot minder alertheid zorgt; vooral bij kinderen met ADHD. Bovendien blijkt uit onderzoek dat het kauwen voordat een bepaalde taak uitgevoerd wordt een positief effect heeft, maar dat het kauwen tijdens de taak dit effect doet verdwijnen.
Je hoeft niet de hele dag door te kauwen om er profijt van te hebben. Bij een belangrijke taak kan het zeker meehelpen aan een goed resultaat. Mensen die minder kunnen bewegen vanwege gezondheidsproblemen maar wel kunnen kauwen, moeten dat zoveel mogelijk blijven doen. Het is een vorm van lichaamsbeweging die meehelpt aan het actief blijven houden van de hersenen en het geheugen. Daarnaast helpt het je beter te voelen.